Şehir planlama diğer ismi ile kent planlama şehir, kasaba, köyler ile kenar mahallelerdeki (banliyölerde) hayat kalitesi üzerine çalışır. Bir doktorun tedavi için vücuttaki sistemleri bilmesi gibi şehir plancıları da çalıştıkları şehirlerin sistemlerini bilmeleri gerekir.

Şehir planı yapılırken, plancıların şehrin ekonomisini, doğasını, mimari mirasını ve kent sakinlerinin ulaşıma ilişkin ihtiyaçları da dahil olduğu bir çok etkeni düşünmesi gerekir:

Kent mekanının gelecekteki kullanımını sezebilmek, kent planlamasında hayatidir. Bu, ortaya çıkabilecek sorunları ve beraberindeki çözümleri düşünmeyi gerektirir.

Mesela bir şehir plancısına göre çocuk bahçesi ya da gezinti alanının bitiğişiğine çöplük alanına izni verilmesi oldukça kötü bir fikirdir. Atık yığını, park alanını kullanmak isteyen mahalle sakinleri ya da çocuklar için sağlık tehtidi olabilir. İçinde kimsenin oynayamadığı bir park kime hizmet edebilir?

Şehir plancılarının bir öteki işi de şehirlerde arazi kullanımını tasarlamaktır. Bir çok şehirde konutların belli bir alanda, iş yerlerinin ise başka bir alanda kümelendiklerini fark ettiniz mi? Farklı işlevlerdeki benzer yapıların aynı alanda kümelenmesine “zone” (arazi kullanımına göre oluşan alan veyahut bölge) denmektedir.

Şehir plancıları mühendislerle, mimarlarla ve müteahhitlerle birlikte çalışırlar ve binaları ilgili arazi kullanım bölgesi kurallarına göre yaparlar. Arazi kullanım bölgeleri önemlidir çünkü arazinin ne amaçla kullanılacağına karar verir.

Mesela konut bölgesinde yaşıyorsanız kapınızın bitişiğine, makinalarından yüksek ses çıkaran bir fabrikanın kurulması konut bölgesi kurallarına aykırı olacaktır. Bunun yerine fabrikanın sanayi bölgesinde kurulması gerekir.

(Arazi kullanım bölgelerine) ek olarak şehir plancıları şehirlerin estetiğini hayallerinde canlandırırlar. Bu bir şehrin, mahallenin, ya da arazi kullanım bölgesinin geliştikçe görünümü sezebilmeleri anlamına gelir. 

Mesela bir şehir plancısı, bir çarşı ya da ticaret alanındaki güzelleştirmeye yönelik kentsel tasarım rehberlerini hazırlarken, uyulması gereken bir takım kurallar hazırlar ve yazar. Bu kurallar yapım malzemesi çeşidine  kısıtlama (ör:tuğla ya da sıva zorunluluğu) getirebilir. Bir estetik planı, otopark tasarımındaki ölçülerden, yeşil alanlar ile ağaçlara, park yeri tabelalarındaki harf karakterleri ve ışıklarına kadar bir çok koşulu içerir.

Rehber örneği için bakınız:

http://www.izmimod.org.tr/docs5/konak.pdf

http://www.uh.edu/facilities-services/departments/fpc/design-guidelines/09_parking.pdf)

Kendiniz Deneyin

Bir şehir plancısıymış gibi davranın ve ilgili düşünme becerilerinizin alıştırmasını yapalım. Alttaki gibi bir durumda ne yapardınız?

Bir şirket şehrinizde kimya fabrikası kurmak istiyor. Eğer şirkete izin verirseniz, şirket her sene çokca vergi ödemek zorunda olacak. Bu para şehrinizdeki okul, acil yardım yeni yolların yapımı ve mevcutların tamirine yardım edecek. Fabrika, 500 kişilik istihdam sağlayacak bu da kent sakinlerine yeni iş olanakları sağlayacak ve  yeni insanları şehrinize taşınmaya ikna edecek.

Söz konusu şirket fabrikasını küçük bir gölün yanında kurmak için izin istemekte. Şehir sakinleri ise bu gölde vakit geçirmekten hoşlanıyor. Bir çok aile piknik yapıyor, kent sakinleri balık tutuyor, balıkların ise bazısı yörenize has balıklar.

Sizce başvuru sahibi şirkete fabrika yapımında izin verilmeli?  Neden evet ya da neden hayır? Herkesi mutlu edecek bir çözüm olabilir mi?

Anahtar Kelimeler: Tasarımcı, plancı, mimar, ilke kararı, kısıtlamalar, şehre ait; kenar mahalleler; iktisat; doğal çevre; sanat ve benzeri uğraşlar; yeşil alanlar; tarihi ve mimari miras; ulaşım ; beklentiler; arazi kullanımı, konut; mühendis; mütahit; sanayi; görsel halini akla getirebilmek; estetik; ticaret bölgeleri; sıva; tabela

Çeviri ve Derleme : Subaru

Kaynak : http://wonderopolis.org/wonder/what-is-city-planning/

Resim Kaynağı : http://www.simcityplanningguide.com/2013/10/guide-to-making-winning-screenshot.html